Перагляд

Кінатэатр “Перамога” на Інтэрнацыянальнай даўно стаў месцам надкультурным, які стала прыцягвае публіку для іншага кіно. Адразу адзначу, я ні ў якім разе не хачу нікога пакрыўдзіць, бо пра густы не спрачаюцца, іх падзяляюць або не падзяляюць. Разам з тым, гэта адзіны кінатэатр у Менску, які дэманструе тыя стужкі, пасля прагляду якіх на шырокім экране можна хоць трохі паверыць у далучасць беларусікаў да чагосьці агульнаэўрапейскага і вялікага. Хай сабе і са спазненнем на паўгады. Але гэта дэталі для іншага разважання.

Вясна, даволі сімвалічна, пачалася з прагляду ўжо добравядомай усім стужкі “Апантанасць” (Whiplash, 2014). Перад праглядам, пакуль я чакаў сваю сяброўку з прыбіральні, я разглядаў чарговую фатавыставу ў мурах вестыбюлю, а затым мой позірк перакінуўся на столік з праграмкамі. Я ўзяў адну. На адваротным боку было напісана “Новая сяброўка. Франсуа Азон”. Прызнаюся, з усёй маёй апантанасцю і прыхільнасцю да эўрапейскага кіно, я ўсё ж такі пакуль застаюся псеўдаінтэлектуалістам адносна кінематографу, бо не запамінаю ні прозвішчаў, ні назваў працы. Гляджу, аналізую, натхняюся, і хіба што, запамінаю агульны сюжэт. Але “Новую сяброўку” вырашыў паглядзець, для калекцыі неўзгаданых фільмаў.

Глядзеў кіно дома. Спачатку ўсё было як мне падабаецца – матавая стылёвая выява, прыгожыя ўбранні, смерць, пахаванне, абрысы эўрапейскай рэчаіснасці. Але ўсцяж наступных паўгадзінаў я наважваўся тры разы спыніць прагляд. Я вельмі талерантны і ўсёзразумелы грамадзянін. Але мне было цяжка прызнацца самому сабе, што я не гатовы да такога сцэнару – мужчына пасля смерці жонкі застаецца з немаўляткам, ён жа з’яўляецца трансфестытам у памяць сваёй жонкі, але на самой справе з дзяцінства пераапранаецца ў жаночае, мусіў прызнацца пра гэта блізкай сяброўцы жонкі, якая ў сваю чаргу мае нерэалізаваныя лесбійскія жаданні да сваёй памерлай сяброўкі. Але гэты сціслы пераказ не перадае ўсёй драмы. Кожны новы этап адкрыцця галоўнага героя-мужчыны як жанчыны трымаў у здранцвенні.“Так, гэта парадаксальны кактэйль усіх дзівацтваў і мутацый жыцця” – піша куратар праграмы “Гоголь-кино” Стас Тыркін у сваёй рэцэнзіі.

Але я пераадолеў сябе. Працягваючы прагляд заўважыў за сабою іншую з’яву: галоўны герой Давід, які ў жаночым вобразе ўжо прадстаўлены Вірджыніяй, вельмі хутка прызвычайвае гледача да сябе. І я таксама паддаўся гэтаму перамяненню, я пачаў трактаваць Вірджынію, як сапраўднае аблічча Давіда, на фоне якой ён сам выглядае ўжо даволі бледна і сціпла.

Я баюся ўявіць, што адбывалася ў галовах звычайных гледачоў, якія ішлі паглядзець ружовую французскую стужку, а тут ім прыйшлося сутыкнуцца з абсалютна іншым светам, з іншым каштоўнасным наборам у грамадскай супольнасці. Азон зняў працу, якая падалася мне балансаваннем на мяжы новай рэальнасці і складанага прымання чужой рэчаіснасці або ўвогуле яе непрымання.

Напружаны прагляд мастацкай стужкі выкрывае непадрыхтаванасць нашага грамадства да прысутнасці ў ім “іншых” людзей. Я мяркую, сапраўдны сацыяльны канфлікт паміж традыцыйным наборам нашых уяўленяў пра “нармальнага” чалавека і “іншымі” людзьмі ў Беларусі яшчэ наперадзе. Разам з тым, спадзяюся, я раблю няправільны прагноз і беларуская разважлівая талерантнасць будзе сапраўды такой разважлівай.

Стужка “Новая сяброўка” Франсуа Азона выйшла ў 2014 годзе, у Беларусі прайшла амаль незаўважна, таму па сённяшні дзень з’яўляецца новым ветрам у сталічным кінавідэапракаце, хай сабе і на асабістым кампутары. Раю да прагляду.

У дадатку, інфармацыя пра сакавіцкія кінапрэм'еры ў Перамозе: